Czy osoba niepełnosprawna może zostać pracownikiem ochrony
W realiach branży ochrony w Polsce często spotkamy się z pracownikami ochrony posiadającymi orzeczenie o niepełnosprawności. Postawmy więc pytanie: czy osoba niepełnosprawna może zostać pracownikiem ochrony fizycznej
Zasadniczo należy rozróżnić dwa zagadnienia
- Czynniki utrudniające zatrudnienie w charakterze pracownika ochrony fizycznej bez wpisu na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej
- Brak pozytywnego wyniku badań lekarskich osoby ubiegającej się o wpis lub posiadających wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej
Niepełnosprawnego zatrudnię… patologia branży czy troska o wykluczonych?
Ad 1. Czynniki utrudniające zatrudnienie w zawodzie
Pracę w zawodzie utrudniają zaburzenia znacznego stopnia sprawności kończyn dolnych oraz zaburzenia znacznego stopnia sprawności kończyn górnych,w szczególności w zakresie zręczności rąk.
Utrudnieniem mogą być także wady i dysfunkcje narządu wzroku niedające się skorygować szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, zaburzenia znacznego stopnia w zakresie rozróżniania barw, widzenia stereoskopowego,
koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz percepcji kształtów, a także zaburzenie zmysłu równowagi.
Trudności w zawodzie mogą mieć osoby z niepełnosprawnością słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym tak, aby możliwe było wykonywanie określonych zadań (np. patrolowanie obiektu) i komunikacja werbalna.
Możliwość zatrudnienia w zawodzie osób z niepełnosprawnością
Osoby z dysfunkcją narządu ruchu
Osoby z nieznaczną dysfunkcją kończyn górnych, w tym jednoręczne, mają możliwość wykonywania zawodu, na wybranych stanowiskach pracy, warunkowo, po identyfikacji indywidualnych barier i racjonalnym dostosowaniu technicznych i organizacyjnych warunków środowiska pracy oraz stanowiska pracy.
Możliwe jest też zatrudnienie w tym zawodzie osób z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych, która nie wyklucza stania i chodzenia. Wymagane jest wówczas takie ograniczenie lub zmodyfikowanie zakresu pracy, aby większość zadań mogła być wykonywana w pozycji siedzącej. Warunkiem jest właściwe dostosowanie obiektu, pomieszczenia i stanowiska pracy.
Polecana jest praca na stanowisku monitoringu chronionych obiektów, za pomocą kamer.
Osoby z dysfunkcją narządu wzroku
Osoby z lekką dysfunkcją narządu wzroku mogą wykonywać zawód pracownika ochrony fizycznej pod warunkiem możliwości skorygowania jej odpowiednimi szkłami korekcyjnymi lub soczewkami kontaktowymi.
Osoby z dysfunkcją narządu słuchu
Osoby z dysfunkcją narządu słuchu mogą wykonywać zawód pracownika ochrony fizycznej pod warunkiem zapewnienia im odpowiednich pomocy technicznych i tam gdzie jest to możliwe – przystosowania środowiska i stanowiska pracy.
Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej
Osoby z chorobami psychicznymi mogą pracować w zawodzie pod warunkiem, że praca, poza wyjątkowymi sytuacjami (wyjazdy, sytuacje kryzysowe w firmie), nie zaburza rytmu dnia i nocy pracownika i zachowana jest zasada równego
traktowania pracowników.
Potrzeba przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością
Osoby z dysfunkcją narządu ruchu
Osoby z niewielką dysfunkcją kończyn górnych mogą zostać zatrudnione, ale będzie potrzebne ograniczenie lub eliminacja zadań wymagających sprawności rąk i palców oraz częściowe lub całkowite wyeliminowanie zadań i czynności roboczych wymagających dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. Osobom z dysfunkcją jednej kończyny górnej mogą być potrzebne pomoce techniczne (ortezy, protezy),ułatwiające lub umożliwiające im pracę, w tym obsługę pulpitu lub komputera.
Obecny stan technologiczny dotyczący dostosowywania sprzętu komputerowego do potrzeb osób ze znacznymi dysfunkcjami kończyn górnych pozwala na korzystanie z niego osobom z porażeniami i przykurczami. Dostosowanie może dotyczyć obsługi specjalnej klawiatury komputerowej (z nakładką ograniczającą, dużymi klawiszami, czy dotykowej) oraz myszki.
Osoby z nieznacznym uszkodzeniem kończyn dolnych mogą być zatrudnione pod warunkiem przystosowania organizacji pracy i wykonywania większości lub części zadań w pozycji siedzącej. Jeżeli pracownik korzysta z siedziska, należy pamiętać o przystosowaniu go do indywidualnych potrzeb pracownika z niepełnosprawnością (regulowana wysokość, uchylne siedzisko, regulowany podnóżek, blokada kół, regulowane lub indywidualnie profilowane oparcie,
regulowane i odchylane podłokietniki). Dodatkowo należy udostępnić uchwyty i poręcze ułatwiające wstawanie i podpieranie w czasie stania. Kolejna możliwa adaptacja to dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatów biurka do indywidualnych potrzeb oraz umieszczenie wykorzystywanych urządzeń w zasięgu rąk pracownika. Ograniczenie niektórych obowiązków zawodowych jest możliwe w sytuacji pracy zespołowej.
Osoby z dysfunkcją narządu wzroku
Zatrudnione osoby z lekką dysfunkcją narządu wzroku powinny używać szkieł korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. Należy w określonych sytuacjach częściowo lub całkowicie wyeliminować zadania i czynności robocze wymagające dobrej koordynacji wzrokowo-ruchowej. W przypadku stacjonarnego miejsca pracy wymagane jest dobre doświetlenie miejsca i stanowiska pracy, wprowadzenie kontrastowej kolorystyki wyposażenia pomieszczenia względem jego wnętrza, stosowanie kontrastowego – ciemnego – tła blatu roboczego oraz eliminacja potencjalnych źródeł olśnienia. Istotnym usprawnieniem jest stała lokalizacja elementów środowiska i stanowiska pracy.
Osoby z dysfunkcją narządu słuchu
Osoby słabosłyszące powinny stosować aparaty słuchowe korygujące słuch w stopniu umożliwiającym percepcję sygnałów dźwiękowych i swobodne, werbalne porozumiewanie się z innymi osobami (słuch wydolny socjalnie).
Zaleca się, aby w miarę możliwości urządzenia teleinformatyczne, takie jak telefon, były dostosowane do aparatów słuchowych (np. mogą być wyposażone w systemy pętli indukcyjnej lub systemy FM). Urządzenia komunikacyjne mogą być również wyposażone w sygnalizację wizyjną, drganiową lub opartą na przewodnictwie kostnym. Wskazane jest również rozszerzenie sygnalizacji ostrzegawczej o sygnalizację świetlną lub wizyjną uzupełniającą dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa w miejscach potencjalnego przebywania pracownika (pomieszczenie pracy, toaleta, pokój socjalny itp.), w tym na stanowisku pracy (wyposażenie urządzeń) lub o sygnalizację wibracyjną, informującą o ewentualnym niebezpieczeństwie.
Osoby z dysfunkcją sfery psychicznej
Pracownicy podejmujący pracę powinni być w przyjazny sposób zapoznawani ze strukturą i kulturą organizacyjną firmy. Powinni także otrzymać jasne i niedwuznaczne informacje oraz instrukcje odnośnie do podejmowanych zadań.
W firmie zatrudniającej pracownika z tą niepełnosprawnością należy wprowadzić przyjazny tryb informowania o jego problemach zdrowotnych czy społecznych, najlepiej, gdy wie o nich „osoba zaufania”. Można wypracować także obyczaj, że członkowie zespołu pracowniczego interesują się sytuacją społeczną i zdrowotną pracownika i biorą ją pod uwagę we współpracy. Mogą się przy tym uczyć podmiotowego traktowania pracownika z niepełnosprawnością – pozyskiwać wiedzę o jego sytuacji, przede wszystkim od niego samego, lub – za jego wiedzą i aprobatą – z innych źródeł. W sytuacji kłopotów z psychiczną i społeczną stroną swojej pracy pracownik mógłby korzystać ze wsparcia asystenta zawodowego/trenera pracy. Trener pracy może wywodzić się spośród współpracowników lub być specjalnie w tej roli zatrudniony w firmie. Może też wspierać pracownika z ramienia upoważnionej do tego organizacji. Możliwości
wsparcia trenera pracy byłyby jednak ograniczone tylko do sfery emocji i relacji z innymi, nie dotycząc kompetencji zawodowych, i powinny obejmować tylko pewien niedługi okres/okresy czasu pracy. Na co dzień pracownik powinien jednak pracować samodzielnie – zgodnie z samodzielnym charakterem stanowiska pracy. Ponadto, zatrudniona osoba powinna mieć możliwość elastycznego czasu pracy i zakresu obowiązków, co oznacza, że w wyjątkowej sytuacji (związanej z chorobą czy niepełnosprawnością osoby) zakres obowiązków na tym stanowisku zostanie zmodyfikowany w sposób możliwy do zaakceptowania przez pracodawcę. Powinna istnieć także możliwość okresowego zastąpienia pracownika przez inną osobę.Uwaga. Każdy przypadek zatrudnienia osoby z niepełnosprawnością oraz przystosowania stanowiska pracy do potrzeb i możliwości tej osoby należy rozpatrywać indywidualnie.
Ad 2 Brak pozytywnego wyniku badań lekarskich osoby ubiegających się o wpis lub posiadających wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej
Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 22.08.1997 r. o ochronie osób i mienia (tj. Dz.U. z 2017, poz. 2213 z późn. zm.) (przeprowadzanie badań lekarskich osób ubiegających się o wpis), badania lekarskie i psychologiczne osoby ubiegającej się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadającej taki wpis – przeprowadza się co do zasady na wniosek tej osoby. Do wniosku, o którym mowa powyżej, osoba ubiegająca się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadająca taki wpis jest zobowiązana dołączyć oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, że nie jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub nie posiada orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy wydanego przez właściwy organ rentowy albo dokumenty potwierdzające orzeczony stopień niepełnosprawności, inwalidztwa lub niezdolności do pracy.
Oznacza to, że przy badaniu pełnej zdolności fizycznej i psychicznej brane są pod uwagę dokumenty np. w postaci orzeczenia o niepełnosprawności. Jednakże przepisy nie operują pojęciem orzeczenia o niepełnosprawności, jako dokumentu dyskwalifikującego kandydata. W tym znaczeniu posiadanie orzeczenia nie jest jednoznaczne z brakiem pełnej zdolności fizycznej i psychicznej (wykażą to ewentualnie dopiero badania).
Orzeczenie o niepełnosprawności przedstawione pracodawcy w trakcie zatrudnienia przez kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej może skutkować skierowaniem osoby na badanie pełnej zdolności fizycznej i psychicznej (w razie uzasadnionego podejrzenia utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do wykonywania zadań).
Brak pozytywnego wyniku badania osoby ubiegających się o wpis lub posiadających wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej nie musi oznaczać niepowodzenia albowiem zgodnie z ustawą: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wpis lub posiadających wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej pozostaje możliwość odwołania od niekorzystnego orzeczenia.
- Wnoszenie odwołania:
1) odwołanie od orzeczenia lekarskiego wnosi się na piśmie;
2) odwołanie przysługuje osobie ubiegającej się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony
fizycznej lub posiadającej taki wpis, pracodawcy oraz komendantowi wojewódzkiemu Policji
właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby;
3) odwołanie wraz z jego uzasadnieniem wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia, za
pośrednictwem lekarza, który wydał orzeczenie, do jednego z podmiotów odwoławczych, którymi są:
- a) wojewódzkie ośrodki medycyny pracy, a w przypadku gdy odwołanie dotyczy orzeczenia
lekarskiego wydanego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy – jednostka o wyższym
poziomie referencyjnym,
- b) jednostki służby medycyny pracy podmiotów leczniczych utworzonych i wyznaczonych przez
ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
- c) podmioty lecznicze utworzone i wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej;
4) lekarz, za pośrednictwem którego jest wnoszone odwołanie, przekazuje je wraz z dokumentacją badań
oraz oświadczeniem lub dokumentacją, o których mowa w art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 22 sierpnia
1997 r. o ochronie osób i mienia, do podmiotu odwoławczego w terminie 7 dni od dnia otrzymania
odwołania;
5) badanie w trybie odwołania przeprowadza się w terminie 30 dni od dnia otrzymania odwołania.
- Orzeczenie lekarskie wydane w trybie odwołania jest ostateczne.
.