„Sól drogowa” jest powszechnie stosowana na półkuli północnej do utrzymania czystych

dróg  w  miesiącach  zimowych.  Najpowszechniej  stosuje  się  chlorek  sodu  (NaCl),  chlorek

wapnia (CaCl 2 ) i chlorek magnezu (MgCl 2 ), przy czym NaCl stanowi 98% całkowitego zużycia.

Charakterystyka środków chemicznych stosowanych

do odladzania jezdni

Sól drogowa, głównie chlorek sodu (NaCl), jest środkiem powszechnie wykorzystywanym do usuwania śniegu i lodu na drogach [1, 2]. Zastosowanie soli do odladzania jezdni rozpoczęło się już w 1940 r. Od tego czasu chlorek sodu jest szeroko  stosowany  w  północno-wschodniej  Europie  oraz  Ameryce  Północnej

Zimowe utrzymanie dróg obejmuje wiele działań mających na celu zmniejszenie  zakłóceń  ruchu  drogowego  wywołanych  czynnikami  atmosferycznymi.  Do działań tych zalicza się usuwanie śliskości zimowej, która przyjmuje różne formy, np. gołoledzi, lodowicy, szronu, śliskości pośniegowej lub szadzi, przez zastosowanie  odpowiednich  środków  chemicznych  i  niechemicznych.  Środki  takie

powinny:

−  szybko, skutecznie oraz trwale likwidować śliskość zimową,

−  być nieszkodliwe dla środowiska przyrodniczego,

−  nie powodować korozji i uszkodzeń materiałów tworzących nawierzchnię.

Powszechnie stosuje się  następujące środki przeciwoblodzeniowe:

1)  niechemiczne:

−  piasek – zwykle o średnicy cząstek od 0,1 do 1 mm,

−  kruszywo naturalne lub sztuczne o wielkości ziaren do 4 mm.

2)  chemiczne:

1. a) w postaci stałej:

• chlorek sodu (NaCl) – istnieją szerokie możliwości pozyskania chlorku sodu

o różnej wielkości ziaren (sól kamienna, warzona i morska). Może być stosowany w postaci sypkiej, solanki (20÷25% roztwór NaCl) oraz soli zwilżonej. Charakteryzuje się szybkim oraz skutecznym topnieniem lodu i śniegu,  obniżając  przy  tym  temperaturę  zamarzania  roztworu  wodnego,  co

zapobiega powstawaniu gołoledzi. Wykazuje skuteczne działanie do temperatury ‒9°C sugerują, iż niewielki dodatek fosforanów do NaCl może zmniejszyć jego negatywne działanie;

• chlorek magnezu (MgCl 2 ) – wykazuje działanie przeciwoblodzeniowe. Pozyskuje się go w wyniku reakcji chemicznych lub bezpośrednio ze zbiorników

słonych. Nazywany jest „strażnikiem zamarzania”, ponieważ działa skutecznie  do  temperatury  ‒15°C.  Charakteryzuje  się  silną  higroskopijnością.

W związku z tym należy przechowywać go w odpowiednich opakowaniach.

Działa skuteczniej niż chlorek sodu, ponieważ 1 kg chlorku magnezu zastępuje około 10 kg NaCl

• chlorek wapnia  (CaCl 2 )  –  jest  najczęściej  otrzymywany  metodą  Solvaya.

Chlorek wapnia jest wykorzystywany jako topnik, ponieważ ulega procesowi  hydratacji  (pochłanianie  pary  wodnej),  w  wyniku  którego  wydziela  się ciepło (proces egzotermiczny) [6]. Jest związkiem higroskopijnym, działającym  skutecznie  w  niskich  temperaturach  do  ‒32°C  [8].  Wadą  stosowania  tego środka jest utrudnione przechowywanie oraz transport (z uwagi na higroskopijność)  oraz  wysokie  koszty  zakupu,  kilkakrotnie  wyższe  niż  w przypadku chlorku sodu. Z tego też powodu jest niechętnie wykorzystywany przez służby odpowiedzialne za zimowe utrzymanie dróg. Natomiast jest  stosowany  jako  dodatek  do  soli  drogowej  lub  w  postaci  mieszaniny chlorku wapnia z chlorkiem sodu

1. b) w postaci zwilżonej:

• chlorek sodu  (NaCl)  –30%  solanki  i  70%  NaCl.  Sól  zwilżona  powoduje

szybsze topnienie lodu i śniegu oraz nie jest znoszona przez wiatr,

• chlorek magnezu (MgCl 2 ),
• chlorek wapnia (CaCl 2 ).

3)  mieszanki środków niechemicznych i chemicznych.

W 1975 r. na Międzynarodowym Kongresie Utrzymania Dróg w Salzburgu potwierdzono  skuteczne  działanie  mieszanin  chlorku  sodu  i  chlorku  wapnia  oraz chlorku sodu i chlorku magnezu. Stwierdzono, że mieszaniny szybko i skutecznie likwidują śliskość zimową w niskich temperaturach. Powszechnie stosowane są mieszanki o następującym składzie:

−  4:1 – 80% NaCl i 20% CaCl 2  (MgCl 2 ),

−  3:1 – 75% NaCl i 25% CaCl 2  (MgCl 2 ),

−  3:1 – 67% NaCl i 33% CaCl 2  (MgCl 2 ).

Chlorek  wapnia  lub  chlorek  magnezu  w  wyniku  reakcji  hydratacji  dostarcza ciepło, które jest konieczne do rozpoczęcia procesu topnienia śniegu. Zaletą stosowania  mieszanin  jest  niski  koszt,  ponadto  mieszanina  w  proporcji  19:1  chroni przed zbrylaniem soli.

W Polsce powszechnie stosowana jest sól drogowa, która jest mieszaniną chlorku sodu (97% NaCl), chlorku wapnia (2,5% CaCl 2 ) oraz heksacyjanożelazianu potasu  (0,5%  K 4 [Fe(CN) 6 ]).  Dodatek  heksacyjanożelazianu  potasu  jest  stosowany w celu uniknięcia zbrylania się soli, które jest naturalnym zjawiskiem związanym z małą higroskopijnością NaCl. Sól drogowa charakteryzuje się różnym uziarnieniem i można wyróżnić:

−  sól drobnoziarnistą – przeważają ziarna o średnicy mniejszej niż 1 mm,

−  sól gruboziarnistą – przeważają ziarna o średnicy około 3 mm

Badania  wskazują,  że  najbardziej  skuteczny  skład  soli  drogowej  wynosi:

60÷80% ziaren o średnicy 3÷6 mm, maksymalnie 5% ziaren o średnicy 6 mm oraz 5% ziaren o średnicy mniejszej niż 0,18 mm

.